[Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό “Ξεναγός Θεσσαλονίκης | Δόμηση-Ενέργεια” που διανεμήθηκε στο πλαίσιο της 80-ής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης  2015] Συντάκτης: Κυρανάκης Λευτέρης

Με τον όρο “Μονώσεις Κτιρίων” εννοούμε όλα εκείνα τα κατασκευαστικά μέτρα που λαμβάνονται στα κτίρια, με σκοπό την πρόληψη ή την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συνεπειών που προκαλούνται από την επίδραση παραγόντων όπως η Υγρασία, η Θερμοκρασία, ο Ήχος κ.α.

Έχει γίνει πολύς λόγος για τα οφέλη των Μονώσεων. Είναι γνωστό ότι ένα κτίριο στο οποίο έχουν εφαρμοστεί τα απαιτούμενα κατασκευαστικά μέτρα υγρομόνωσης, προστατεύεται από την ιδιαίτερα διαβρωτική επίδραση της υγρασίας με αποτέλεσμα να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και λειτουργικότητάς του. Προβλήματα υγρασίας μπορούν να εμφανιστούν πρακτικά σε όλους τους χώρους, από το υπόγειο μέχρι την σκεπή ή το δώμα, ενώ η εύρεση της πηγής προέλευσής της είναι συχνά μια δύσκολη υπόθεση που μπορεί να οφείλεται ακόμη και στην έλλειψη θερμομόνωσης.

Η εφαρμογή θερμομόνωσης στα κτίρια έχει πολλαπλά οφέλη. Αρχικά η εξοικονόμηση ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός κ.α.) για θέρμανση το χειμώνα και ψύξη το καλοκαίρι, που συνεπάγεται εξοικονόμηση χρημάτων και φυσικά μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Επίσης, μέσω της θερμομόνωσης προστατεύονται τα εξωτερικά δομικά στοιχεία των κτιρίων από τις θερμικές συστολές-διαστολές και έτσι παρατείνεται η διάρκεια ζωής τους.

Πέρα όμως και πάνω από τα οικονομικά, Θερμική_Ακουστική_Άνεση_Συνθήκες_Εσωκλίματοςτεχνικο-κατασκευαστικά και περιβαλλοντικά οφέλη υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα: Ο άνθρωπος ως οντότητα και η ποιότητα ζωής του.

Ο άνθρωπος στο επίκεντρο

Η θερμική και ακουστική άνεση δεν είναι κάποιες αφηρημένες έννοιες οι οποίες συναντώνται σε ακαδημαϊκά συγγράμματα και αναλύονται σε επιστημονικά συνέδρια. Είναι καταστάσεις οι οποίες δηλώνουν την ικανοποίηση ενός ατόμου όταν βρίσκεται σε έναν χώρο με συγκεκριμένες συνθήκες εσωκλίματος (θερμοκρασίας, υγρασίας, ποιότητας αέρα) και επίπεδα θορύβου. Δυστυχώς πολλοί από εμάς βιώνουμε καθημερινά το αντίθετο με άμεση επίδραση στην υγεία (σωματική και ψυχική) και στη ζωή μας.

Η αυξημένη υγρασία και η ανάπτυξη μυκήτων (μούχλας) στις εσωτερικές επιφάνειες τοίχων και οροφών των κατοικιών μας, μπορεί να είναι επακόλουθο ελλιπούς υγρομόνωσης ή ελλιπούς θερμομόνωσης, π.χ. από συμπυκνώσεις υδρατμών επάνω σε θερμογέφυρες, ή συνδυασμός και των δύο. Υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητα του εσωτερικού αέρα και έχει συνδεθεί αποδεδειγμένα με σοβαρές παθήσεις του αναπνευστικού, αλλεργίες, δερματικές παθήσεις, πονοκεφάλους, αδιαθεσίες κ.ά.

60% των κτιρίων στη χώρα μας δεν έχουν καμία είδους θερμική προστασία και στο υπόλοιπο 40% ελάχιστα κτίρια πληρούν τις προδιαγραφές των σύγχρονων κανονισμών.

Οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και αντίστοιχα οι χαμηλές τον χειμώνα, λόγω έλλειψης θερμομόνωσης, ταλαιπωρούν και καταπονούν τον ανθρώπινο οργανισμό δημιουργώντας αίσθημα δυσφορίας (το αντίθετο της αίσθησης θερμικής άνεσης) και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία κυρίως ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη και τα άτομα με επιβαρυμένη υγεία.

Βέβαια, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν υποφέρει μόνο από ιδιαίτερα υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά και από την ανομοιόμορφη κατανομή της θερμοκρασίας σε έναν χώρο. Αν για παράδειγμα βρισκόμαστε σε έναν ζεστό κατά τ’ άλλα χώρο, δίπλα όμως σε έναν μη θερμομονωμένο κρύο τοίχο ή σε ένα κούφωμα το οποίο “μπάζει” ψυχρό αέρα αισθανόμαστε επίσης δυσάρεστα. Σε μια τέτοια περίπτωση η αίσθηση της θερμικής άνεσης και της ισορροπίας του οργανισμού δεν αποκαθίσταται αυξάνοντας την ένταση της θέρμανσης (π.χ. του καυστήρα) προκειμένου να αντισταθμιστεί η αίσθηση δυσφορίας που προέρχεται από τα κρύα δομικά στοιχεία. Επιτυγχάνεται μόνο όταν έχει προηγηθεί ο σωστός σχεδιασμός και έχουν παρθεί τα απαιτούμενα κατασκευαστικά μέτρα έτσι ώστε οι συνθήκες εσωκλίματος που δημιουργούνται να το επιτρέπουν.

Επίσης, η έντονη και συνεχείς όχληση από ανεπιθύμητες πηγές θορύβου (ηχορύπανση) είτε πρόκειται για ήχους που προέρχονται από τον εξωτερικό χώρο των κατοικιών είτε από διαφορετικούς χώρους του ίδιου κτιρίου, διαταράσσουν την ψυχική ηρεμία και προκαλούν αυξημένη πίεση, διαταραχές ύπνου, κακή διάθεση, πονοκεφάλους και μαθησιακές δυσλειτουργίες.

Πολλοί από εμάς αντιμετωπίζουμε καταστάσεις όπως αυτές που προαναφέρθηκαν. Μπορούμε όμως να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης εντός των κατοικιών μας, να προστατέψουμε την υγεία μας και να αναβαθμίσουμε την ποιότητα ζωής των οικογενειών μας;

Η ελληνική πραγματικότητα

Ας ρίξουμε μια ματιά στα κτίρια της χώρας μας. Η μεγάλη πλειονότητα έχει ανάγκη από αναδρομική θερμομόνωση που περιλαμβάνει και αντικατάσταση των εξωτερικών κουφωμάτων. Στατιστικά περίπου το 60 % του κτιριακού αποθέματος δεν έχει καμία είδους θερμική προστασία διότι έχει κατασκευαστεί πριν το 1979, έτος κατά το οποίο τέθηκε σε ισχύ ο πρώτος Κανονισμός Θερμομόνωσης Κτιρίων (Κ.Θ.Κ).

Τις δεκαετίες του ‘80 και ’90 κατασκευάζονταν κτίρια πλημμελώς θερμομονωμένα και με ανεπαρκή πάχη και ποιότητες θερμομονωτικών υλικών, χωρίς να πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές που έθετε ο Κανονισμός. Σταδιακά η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται μετά το 2000, χωρίς όμως να εξασφαλίζεται και πάλι η ουσιαστική θερμική θωράκιση των κτιρίων.

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να προσαρμοστεί στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο (Κοινοτική Οδηγία 2002/91/ΕΚ) και να αντικαταστήσει τον απαρχαιωμένο πλέον 30ετίας Κ.Θ.Κ. το 2010, από τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ), έναν σύγχρονο και απαιτητικό κανονισμό ο οποίος όμως λόγω της οικονομικής κρίσης και της απότομης πτώσης της οικοδομικής δραστηριότητας, εφαρμόστηκε μόνο σε μικρό αριθμό κτιρίων.

Με τον Κ.Εν.Α.Κ. θεσμοθετήθηκε και η Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίων, με την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Π.Ε.Α.), μέσω της οποίας προκύπτουν πολύτιμα συμπεράσματα τα οποία αξιολογεί ο μηχανικός για να προτείνει στη συνέχεια λύσεις για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του ακινήτου και την αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης των ενοίκων.

Στους τομείς των υγρομονώσεων και των ηχομονώσεων τα πράγματα είναι μάλλον χειρότερα, διότι δεν υπάρχει υποχρέωση υποβολής σχετικής μελέτης στην φάση έκδοσης αδειών δόμησης, ενώ από τον Κτιριοδομικό Κανονισμό ορίζονται κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις χωρίς όμως να σημαίνει ότι εφαρμόζονται. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα περισσότερα κτίρια να εμφανίζουν ανεπαρκή έως ανύπαρκτα μέτρα υγροπροστασίας και ηχομόνωσης.

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια να αναβαθμίσουμε σε επίπεδο Θερμομόνωσης, Υγρομόνωσης και Ηχομόνωσης τα κτίρια στα οποία περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας και να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε νωρίτερα.

Η λύση στο πρόβλημα

Η ορθή διάγνωση αποτελεί το Α και το Ω για την αποτελεσματική αντιμετώπιση οποιουδήποτε προβλήματος. Εδώ και αρκετές δεκαετίες, οι βιομηχανίες των δομικών υλικών και οι επιστήμονες μηχανικοί του κλάδου, έχουν αναπτύξει με τη χρήση εξειδικευμένων υλικών ολοκληρωμένα συστήματα Υγρομόνωσης, Θερμομόνωσης και Ηχομόνωσης, τα οποία όμως προϋποθέτουν για την ορθή εφαρμογή τους, υψηλό επίπεδο γνώσης (know-how) του αντικειμένου. Βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα χωρίς λύση.

Σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε προβλήματα μονώσεων, απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους επαγγελματίες ώστε να απαλλαγείτε οριστικά από αυτά. Καλό θα είναι να ενημερωθείτε από έναν Μηχανικό για τις περιπτώσεις όπου απαιτείται για τις εργασίες μόνωσης, άδεια από την αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης (Πολεοδομία), προκειμένου να αποφύγετε θέματα αυθαιρεσιών και μη νομιμότητας.